اگر در محل کار یا در منزل شما حریق رخ دهد چه می‌کنید؟ (اطفا حریق) آیا تاکنون درباره اون فکر کرده یا نقشه‌ای در این باره کشیدید؟ بارها در خیابان، سینما، تلویزیون و منزل، شاهد و ناظر اتفاقات ناگوار از قبیل تصادفات ماشین، حريق، برق زدگی، و غیره بودید. قطعا متأثر هم شدید ولی شاید هیچ وقت در فکرتون خطور نکرده باشه که اگه این اتفاق برای شما یا خانوادتون و یا همکارانتون افتاد چه می‌کنید. با توجه به نکات آموزشی ارائه شده در این مقاله، نگهبان محله توانایی برخورد با این قبیل حوادث رو خواهد داشت. #ویکی‌پدیا
مثلث آتش در اطفا حریق
برای ایجاد آتش وجود سه عنصر لازمه:
۱) جسم قابل سوختن
۲) هوا
۳) حرارت
در آتش نشانی این سه عنصر رو در یک مثلث به شکل آرم نشون میدن.
توجه: برای اطفا حریق باید یکی از سه عنصر بالا رو از بین برد تا آتش خاموش بشه. با این کار مأمورین آتش نشانی قادرند اقدامات بعدی رو انجام بدن.
هدایت و امداد فردی در اطفا حریق
در مواقع بروز حریق باید فورا با صدای بلند یا با استفاده از وسایل هشدار دهنده هشدار بدن. اعلان اینچنینی باعث میشه اشخاصی که نزدیک شما هستن به کمک بیان. در صورت خطرناک بودن حریق باید از محل دور شوید و بلافاصله سازمان آتش نشانی رو خبر کنید. وسایل اطفا حریق دستی مناسب رو از نقاط دورتر به محل مورد نظر بیارید. اگر کسی در معرض خطر دود و یا حریق واقع شده، حتی المقدور به نجات او بشتابید. اگر در نتیجه استنشاق دود دچار خفگی گردیده، در هوای آزاد تا رسیدن پزشک به او تنفس مصنوعی بدید.
طبقه‌بندی آتش و عناصر خاموش کننده آتش سوزی‌ها در اطفا حریق
از شش دسته به شرح زیر تشکیل شده‌اند:
۱) حریق‌های خشک
۲) مایع
۳) الکتریکی
۴) گازی
۵) انفجاری
۶) اتمی
ضمنا مواد سوختنی به سه حالت جامد، مایع، و گاز در طبیعت وجود دارن.
۱) گروه خشک یا جامدات
این گروه شامل چوب و فرآورده‌های چوبی، حبوبات (نخود، لوبیا، عدس، و غلات)، منسوجات، لاستیک، و پلاستیک که از سوختن اونا خاکستر تولید میشه هستند. برای خاموش کردن این گروه از آب استفاده میشه. در صورتی که آب رو با بعضی از مواد شیمیایی مثل گاز دی اکسید کربن و غیره مخلوط کنید به مراتب اثر خاموش کنندگی بیشتری پیدا خواهند کرد. اتومبیل‌های آتش نشانی علاوه بر موتورهای قوی، دارای پمپ‌های مجهز و قوی هستن. این اتومبیل‌ها همچنین نردبان‌های هوایی اتوماتیک و دستگاه‌های فرستنده و گیرنده دارن. به دو طریق میشه از وجود آب برای خاموش کردن آتش استفاده کرد.
الف) وسایل مکانیکی
وسایل مکانیکی همان اتومبیل‌های آتش نشانی هستن که دارای منابع بزرگ آب هستن و توسط موتور پمپ‌های قوی آب با فشار از لوله خارج شده برای مبارزه با حريق
استفاده می‌شوند.
ب) وسابل شیمیایی
وسایل شیمیایی همان کپسول‌های ضد حریق هستن که در ابعاد مختلف و خاموش کننده‌های گوناگون وجود دارن. طرز استعمال اونا بسیار ساده و آسونه. به عنوان مثال کپسول آب و گاز ( co2) رو میشه نام برد که برای حریق‌های خشک به کار برده میشه. آب و گاز مرتب مخلوط و در یک کپسول قرار دارن. در مواقع ضروری ترکیب این دو ماده میتونه آتش رو فورا خاموش کنه.
۲) مایعات قابل اشتعال
مایعات مزبور عبارتند از: نفت، بنزین، گازوئیل، قير، ترباتيين، تينر، الكل، اتر، اسيتون، روغن‌ها و سایر مشتقات نفتی. برای جلوگیری از سوختن این مواد باید سعی کرد آتش رو خفه کرد. یعنی مانع رسیدن اکسیژن به مایع قابل اشتعال شد. جلوگیری از رسیدن اکسیژن، همان قطع یکی از اضلاع مثلث آتش است. وسایلی که برای خاموش کردن آتش مایعات قابل اشتعال به کار میره عبارتند از:
الف) پودر خشک ب) گاز کرنینک ج) کف مکانیکی د) کف شیمیایی ه) شن، ماسه و خاک، و گونی یا پتوی خیس شده ز) مخلوطی از خاک اره با جوش شیرین به نسبت مساوی ح) سایر مواد شیمیایی مناسب.
۳) حریق‌های الکتریکی (آتش سوزی)
حریق‌های ناشی از برق و یا اتصال برق رو حریق‌های الکتریکی می‌نامند. برای مبارزه با اونا از وسایل عایق‌دار استفاده میشه. همچنین میشه از خاموش کننده آتش مثل پودر و گاز استفاده کرد.
توجه: چون آب و کف‌ها دی‌الکتریسته هستند، از به کار بردن اون‌ها در آتش سوزی خودداری میشه. در آتش سوزی لوازم و تأسیسات برقی، اولین اقدام برای اطفا حریق قطع جریان برقه. مرحله بعد، استفاده از وسایل خاموش کننده مناسب با توجه به نوع مواد سوختتیه.
بعضی از عواملی که باعث ایجاد حریق‌های برقی میشن عبارتند از:
الف) استفاده از فیوزهای نامناسب ب) استفاده از سیم‌های نامناسب از نظر عبور شدت جریان برق ج) شل بودن محل اتصال سیم‌ها و انشعابات د) عبور سیم‌ها از محل نامناسب مثل لای درب و پنجره ساختمان
۴) حریق گازها و نکاتی راجع به اطفا حریق:
معمولا در منازل، هتل‌ها، اماکن عمومی و غیره از گازهای بوتان استفاده می‌کنن. گازها در صورت ایجاد آتش سوزی نباید شعله رو خاموش بلکه باید از خروج گاز جلوگیری بشه. زمانیکه گاز از سیلندر خارج شده و شعله‌وره باید بدنه سیلندر رو خنک کرد. در ادامه فورا شیر گاز رو بست.
نکته مهم: هرگز برای خاموش کردن گاز نباید از آب استفاده کرد. چون به محض پاشیدن آب، مخازن گاز گرم و داغ شده و گاز منفجر میشه.
موارد:
الف) در زمان آتش سوزی و انفجار گاز از قطع و وصل کلید‌ها خودداری شود، فقط می‌توان از کنتوری که در خارج از محل نشت گاز قرار داره برق رو قطع کرد.
ب) تمام منابع حرارتی مثل بخاری، چراغ والور و غیره رو خاموش کنیم.
ج) از حداقل نفرات برای برطرف نمودن آتش استفاده کنیم.
د) از دستگاه تنفسی، لباس ضخیم ضد حریق و یا حداقل از دستمال خیس در مقابل دهان و بینی استفاده کنیم.
ه) استفاده از سر لوله آب آماده جهت حریق و انفجار احتمالی.
و) از خاموش و روشن کردن چراغ قوه خودداری و قبل از ورود به محل و مکان نشت گاز چراغ قوه را روشن می کنیم.
ز) شیر کپسول گاز رو می‌بندیم و در مورد لوله کشی گاز شهری اولین اقدام بستن شیر ورودی به کنتور گازه.
ح) زمانی میرسه که گاز سیلندر نشت کرده. کوران مصنوعی رو با پارچه، گونی یا مقوای خیس ایجاد می‌کنیم. این کار رو جهت خروج گاز از محیط انجام میدیم.
نکات آموزشی: هر گاه در فضای بسته بوی گاز استشمام گردید نکات زیر رو رعایت کنید.
– اگر در حال کشیدن سیگار هستید فورا سیگار رو خاموش کنید.
– برای روش کردن فضا از روشن کردن کبریت خودداری کنید.
– کلیدهای برق رو خاموش و روشن نکنید.
– در صورت بیرون بودن فیوز برق از محل نشت، گاز آن رو قطع کنید.
– شیر گاز رو ببندید و گاز رو قطع کنید.
– تمامی در و پنجره‌ها رو باز کنید تا گاز خارج بشه.
– در صورت امکان از یک مقوا یا پارچه خیس جهت ایجاد کوران هوا و خروج سریع‌تر گاز استفاده کنید.
– وسایل گاز سوز نظیر آب گرم کن و بخاری و غیره باید دارای دود کش مجزا باشند.
– از نصب آب گرم کن در محیط بسته نظیر حمام جدا خودداری بشه.
– از نصب روشنایی در نزدیکی پرده‌ها خودداری بشه.
– طول لوله‌ها و شیلنگ‌های گاز متصل به منبع گاز نباید از ۱/۵ متر بیشتر باشه.
۵) حریق‌های انفجاری:
آزاد شدن انرژی با سرعت خیلی زیاد و در زمان خیلی کوتاه رو انفجار میگن. مثل: معادن زغال سنگ، مخازن اسلحه و مهمات، دینامیت، معادن نفت و گاز یا سقوط هواپیماهای جنگی، جت موشک، هواپیماهای مسافرتی و باربری.
مواد منفجره معمولاً در صنایع نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرن. مهمترین اون‌ها عبارتند از: تی–ان–تی، نیتروگلیسیرین اسید نیتریک، نیترات‌ها، دینامیت و غیره، این گونه مواد در یک لحظه توأم با انفجار از بین می‌رود. قدرت پرتاب اونا تا شعاع دویست متری هست.
۶) حريق‌های اتمی (هسته ای):
در انفجارات هسته‌ای فرصت کافی برای اطفا حریق وجود نداره. هر چه در این مواقع زمان از دست بره ضایعه آفرینه. و در صورتیکه غافلگیر انفجار هسته‌ای شدیم باید بلافاصله از پناهگاه و گودال استفاده کنیم. ضمناً اگر پناهگاه و گودال در فاصله چند متری یا بیشتر ما قرار داشت، سعی نکنیم این فاصله چند متری رو طی کنیم. به این علت که زمان رو از دست میدیم. باید بدون فوت وقت روی شکم به حالت دراز کش خوابیده و دست‌ها رو زیر بدن ببریم. از هر نوع وسیله‌ای که از مقابل نور ایجاد سایه کنه باید به عنوان ساده‌ترین پوشش استفاده کنیم.
همچنین باید به اطرافیان نیز همین حالت رو گوش زد کنیم تا اونا هم بتونن از فرصت اطفا حریق به خوبی استفاده کنن. خطر بعد از انفجار ایجاد حرارته و موجب آتش سوزی میشه. علت اینه که در این راستا با توجه به اصول مقابله با آتش سوزی میشه اقدامات بعدی رو انجام داد.
خاموش کننده‌های دستی
خاموش کننده آتش دستی به وسیله‌ای اطلاق میشه که برای مبارزه با آتش‌سوزی طراحی شده. با حداکثر ۱۴ کیلو یا ۱۴ لیتر ظرفیت مواد خاموش کننده، که یک نفر قادر به حمل و استفاده از اونه. وسایل انواع بزرگتری داره. این وسایل روی چرخ ارابه یا خودرو قرار داده میشه. همچنین به طور ثابت در اماکن نصب میشن.
اطلاعات و دستور العمل بر روی بدنه خاموش کننده آتش
الف) نوع خاموش کننده آتش و طریقه کار کردن آن
ب) نام کارخانه سازنده
ج) سال ساخت دستگاه
د) شماره استاندارد
ه) شرایط نگه داری دستگاه
و) تاریخ شارژ کپسول
حفاظت، مراقبت، و امنیت با امین حفاظ میهن
دیدگاهتان را بنویسید